اگر بخواهیم وجود فضایی مانند کافه را در امتداد فضایی مانند قهوه‌خانه در فرهنگ ایرانی در نظر بگیریم و اعتقاد داشته باشیم که کافه، همان قهوه‌خانه‌ی سنتی مدرنیزه شده است، ناگزیریم به نوعی این‌همانی صوری تن در دهیم و خود را وارد بازی جانب‌دارانه‌ی “هر چه وجود دارد، شکل دیگر داشته‌های ماست” کنیم. از این‌رو می‌توانیم به‌جای ساده‌سازی و قائل شدن نسبت‌های این‌همانی میان پدیده‌های مذکور، پس از توصیف و تبیین ویژگی‌ها و ملزومات هر یک از آن‌ها به تعیین جایگاه و اهمیت هر یک با توجه به متن فرهنگی- اجتماعی آن‌ها بپردازیم. در این نوشتار سعی ‌خواهد شد با توصیفی از وضعیت چند کافه‌ی تهران بتوانیم تصویری زنده از کافه به‌دست دهیم. از این‌رو تاکید ما در این نوشتار بر فضا و کارکرد کافه است و طبعا سخنی از قهوه‌خانه به‌میان نخواهیم آورد.