کارآفرینی اجتماعی را بهتر بشناسیم
ورود عنوان «کارآفرین» به ادبیات اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و... را مربوط به سده شانزدهم میلادی می دانند. در آن زمان این عنوان برای افراد با ماموریت نظامی به کار برده می شد. در قرن هفدهم اما با شروع انقلاب صنعتی در اروپا، این عنوان به صنعتگران و بازرگانان اختصاص پیدا کرد و از اواخر دهه ۱۹۷۰ به بعد نیز کارآفرینی وارد حوزه جامعه شناسی و روانشناسی و علوم مدیریت شد و به تبع آن شاهد شکل گیری نوع جدیدی از کارآفرینی تحت عنوان «کارآفرینی اجتماعی» بودیم. کار کارآفرین اجتماعی حل مشکلات اجتماعی با استفاده از مفاهیم کارآفرینی است.
در این نوع از کارآفرینی برعکس انواع دیگر، سود مالی جایگاهی ندارد و هدف کارآفرین ارائه محصول و خدمات اجتماعی به منظور رفع مشکلات و معضلات اجتماعی است که عموما در قالب گروه ها و نهادهای غیرانتفاعی عملیاتی می شود. به منظور آشنایی بیشتر با کارآفرینی اجتماعی و اهداف و رسالت های کارآفرین اجتماعی با تعدادی از صاحب نظران این حوزه به گفتگو نشستیم که ماحصل آن را در ادامه بیشتر می خوانید:
کارآفرینی اجتماعی، منافع اجتماعی به همراه دارد
مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در امور بانوان و خانواده، با بیان اینکه "یکی از حوزه‌های مغفول در کشور ما برای توسعه کار افرینی، حوزه رفاه اجتماعی است"، به دلایل این مهم اشاره کرد و گفت: دلایل مختلفی برای این مسئله می توان نام برد اما یکی از مهم ترین آنها برمی گردد به عدم شناخت کارآفرینان و افراد خلاق و صاحب ایده از ظرفیت ها و پتانسیل های موجود در این حوزه. وحیده نگین تصریح کرد: بدون شک توسعه کارآفرینی اجتماعی علاوه بر داشتن منافع اقتصادی برای شخص کارآفرین و صاحب ایده، درنهایت منافع اجتماعی را نیز برای عموم مردم به همراه دارد که ازجمله آنها می توان به کاهش آسیب های اجتماعی اشاره کرد. این مقام مسئول در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به «مرکز رشد رفاه»، به عنوان اولین مرکز رشد کشور در حوزه اجتماعی اشاره کرد و گفت: مجوز این مرکز رشد توسط موسسه آموزش عالی علمی کاربردی بهزیستی و تامین اجتماعی گرفته شد. از نکات قابل توجه در این مرکز، اولویت خدمت‌رسانی به مددجویان سازمان‌های حمایتی است. بسیاری از جامعه معلولین کشور از دانش نرم افزاری و مکانیکی خوبی برخوردارند اما به لحاظ عدم اعتماد سرمایه گذاران، هیچگاه موفق به ارائه توانمندی‌های فردی خود به سایرین نشده‌اند. این مرکز زمینه‌های لازم را جهت کشف استعدادها و بروز خلاقیت‌های این قشر فراهم خواهد آورد. وی، افزود: باتوجه به اینکه اخذ مجوز راه اندازی این مرکز رشد با رویکرد استقبال و حمایت از کارآفرینان خلاق در حوزه رفاه اجتماعی صورت گرفته است، می‌تواند میزبان گستره وسیعی از خدمات و صنایع از جمله: خدمات بهزیستی، تامین اجتماعی، صنایع فناوری بنیان، نرم‌افزاری، تجارت الکترونیکی، زیستی، هنری، تولیدی، گردشگری و رسانه‌ای باشد.

 


شاخص سازی یونسکو در موضوع کارآفرینی
مدیرگروه اجتماعی و انسانی کمیسیون ملی یونسکو در ایران نیز، درباره شاخص سازی یونسکو در موضوع کارآفرینی گفت: یکی از مهم‌ترین شاخص ها، فراگیری اجتماعی است؛ یعنی طرح و ایده کارآفرینانه به قشر خاصی منحصر نباشد و در رفع تبعیض موثر باشد. شیدا مهنام تصریح کرد: شاخص دیگر این است که کارآفرینی صورت گرفته چقدر برای جوانان فرصت آفرین است و زمینه حضور و فعالیت آنان را فراهم می کند. وی «فرصت آفرینی» مورد نظر برای یونسکو را فرصت آفرینی همراه با شان و منزلت اجتماعی عنوان کرد و گفت: یونسکو همچنین به شکل جدی به «کارآفرینی سبز» اعتقاد دارد؛ در این نوع از کارآفرینی، توجه به مقوله محدودیت منابع، محور اقدامات است. مهنام به شاخص های یونسکو برای ارائه تعریفی بین المللی از کارآفرینی اشاره کرد و گفت: یونسکو برای ارائه تعریفی بین المللی از یونسکو، «شمول اجتماعی» آن را مدنظر قرار می دهد. در این بخش ضرورت دارد که کارافرینی، مختص به قشر خاصی باشد. یکی دیگر از شاخص های یونسکو برای بین المللی دانستن یک کسب و کار کارآفرینانه، میزان تاثیرگذاری آن کسب و کار در رفع تبعیض و فقر است. در این بخش یونسکو تاکید دارد که کارآفرین نباید صرفا به دنبال سود باشد. وی «جهانی سازی» را یکی دیگر از شاخص‌های یونسکو برای تعریف کارآفرینی بین‌المللی عنوان و تاکید کرد: کارآفرینی باید مطابق قوانین داخلی و از سوی دیگر مطابق پروتکل‌های جهانی و قابل دفاع باشد. همچنین کارآفرین باید جهانی فکر کند و طرح جهانی داشته باشد. ضمن اینکه باید محدودیت منابع را در نظر بگیرد. به گفته مهنام، اگر می خواهیم کارآفرینی توسعه پیدا کند باید به ذهن های خلاق بها دهیم.
نقش کارآفرینی اجتماعی در کاهش آسیب‌های اجتماعی
سرپرست دفتر امور پژوهش و فناوری دانشگاه جامع علمی کاربردی نیز به نقش کارآفرینی اجتماعی در کاهش آسیب های اجتماعی اشاره کرد و گفت: حوزه اجتماعی ما اکنون با معضلات مختلفی دست به گریبان است و لازم است تا طرح ها و ایده های جدید برای مقابله با این معضلات و آسیب ها ارائه و اجرا شوند، مرکز رشد رفاه می تواند در این راستا بسیار تعیین کننده عمل کند. محمدحسین موسی‌زاده، افزود: برای هرگونه اقدام درجهت کاهش آسیب های اجتماعی ضرورت دارد که ابتدا این آسیب ها شناسایی و سپس به منظور مقابله، اولویت بندی شوند.
سرپرست دفتر امور پژوهش و فناوری دانشگاه جامع علمی کاربردی، در ادامه به کسب و کار اجتماعی و ویژگی های این نوع از کسب و کار اشاره کرد و گفت: کسب و کار اجتماعی، کسب و کاری است که هدف اصلی تأسیس آن، اجتماعی بوده است؛ به عبارت دیگر یک کسب و کار اجتماعی ایجاد می‌شود تا یک یا چند مشکل اجتماعی نظیر: فقر، اعتیاد، بیکاری، طلاق، کار کودکان، مشکلات فرهنگی، مشکلات محیط زیستی و ... را برطرف کند. وی با بیان اینکه «کسب و کار اجتماعی، نخستین بار توسط پروفسور محمد یونس، اقتصاددان بنگلادشی و برنده جایزه صلح نوبل سال ۲۰۰۶، به کار گرفته شد»، افزود: به اعتقاد محمد یونس هدف اصلی کسب و کارهای اجتماعی، برطرف کردن مشکلات اجتماعی است و بر خلاف کسب و کارهای تجاری که برای حداکثر کردن سود برای صاحبان خود تأسیس می‌شوند، یک کسب و کار اجتماعی ایجاد می‌شود تا یک یا چند مشکل جامعه را برطرف کند؛ بنابراین می‌توان گفت کسب و کارهایی که هدف اصلی تأسیس آنها کسب سود حداکثری برای صاحبانشان است حتی اگر فعالیت‌های اجتماعی انجام دهند تبدیل به کسب و کار اجتماعی نمی‌شوند.
مفهوم کارآفرینی اجتماعی
زهرا بهروزآذر از مشاوران و پژوهشگران کشور در حوزه کارآفرینی اجتماعی نیز به معرفی مفهوم کارآفرینی اجتماعی پرداخت و گفت: تعریفی که از کارآفرینی اجتماعی، ارائه می شود باید با خلق ارزش، نوآوری، جستجو برای کشف فرصت ها و تدبیر و کیاست همراه باشد. وی به تمایز کارآفرینی اجتماعی و کارآفرینی در بخش کسب وکار اشاره کرد و گفت: در «کارآفرینی» عموما هدف نهایی مرتبط با مباحث مالی و سود است، درحالی که در «کارآفرینی اجتماعی» هدف متفاوت است و نوع دوستی مبنای عمل است. کارآفرینان اجتماعی، توسط اهداف اجتماعی برانگیخته می شوند و تمایل دارند که از راه یا راه های گوناگون به جامعه سود برسانند. بهروزآذر، «مقاصد اجتماعی» را از اهداف منحصر به فرد و انحصاری کار آفرینی اجتماعی توصیف کرد و گفت: برای کارآفرینان اجتماعی «مأموریت اجتماعی» به صورت صریح و در رأس همه امور قرار دارد. معیار اصلی برای سنجش فعالیت‌ها، از میزان مرتبط بودن آنها به این مأموریت بروز می کند، نه اینکه چه مقدار ثروت تولید کرده است. به گفته وی، در کارآفرینی اجتماعی ثروت، تنها ابزاری برای تحقق اهداف کارآفرین اجتماعی است. این مشاور و پژوهشگر کشور در حوزه کارآفرینی اجتماعی تاکید کرد: این مهم که ثروت تولید شده تنها ابزاری برای اهداف اجتماعی است، اشاره به این دارد که سود مالی برای کارآفرین نسبت به اهداف و تعهداتی که متقبل شده است، هیچ جایگاهی ندارد. لازم به ذکر است، در شرایطی که هر روز بر دامنه آسیب‌های اجتماعی در کشور افزوده می شود، توجه بیش از پیش به کارآفرینی اجتماعی و توسعه این مقوله می تواند تاثیر تعیین کننده ای در این راستا داشته باشد.

 

منبع : پرتال کارآفرینی