یکی از موارد اختلاف در حقوق جزای ایران که ریشه در متون فقهی دارد مبحث حصری بودن یا تمثیلی بودن مراجعه به بیت المال جهت مطالبه دیه است. به این صورت که عده ای معتقدند در خصوص رجوع به حکومت جهت اخذ دیه صرفا در مواردی حق رجوع وجود دارد که تصریحاً در قانون بدان اشاره شده است که به نظر می‌رسد این نظر صحیح نمی باشد زیرا با تورقی در متون فقهی روشن می شود که فلسفه و حکمت وضع مراجعه به بیت المال جهت اخذ دیه قاعده فقهی «لا يُبْطَلَ دَمُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ» است فلذا در هر موردی که خون مسلمان در موضع هدر رفتن باشد و بنا به هر دلیلی من جمله فوت یا فرار یا عدم کفایت دارایی جانی و قص علی هذا می تواند مجنی علیه را به سمت بیت المال تمشیت نمود. فلذا می توان ادعا کرد که موارد مطالبه دیه از بیت المال تمثیلی است.

لازم به ذکر است در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 مواد قانونی همچون مادتین 474 و 475 این موضع را تقویت می کند.

وکیل پایه یک دادگستری جناب آقای دکتر وحید مشگانی فراهانی

واحد تحریریه گروه وکلای دادستا