نمره ۲۰ «قلم زنی» روی دفتر ورشو

به گزارش خبرنگار مهر، یکی از هنرهای دیرینه هنرمندان بروجردی قلم زنی بر روی فلزات بوده که همچنان از رونق بسیار خوبی در میان هنرهای دستی بروجرد برخوردار است.

شهرستان بروجرد با سابقه ای کهن در تولید برخی صنایع دستی و هنرهای سنتی متفاوت بخصوص هنرهای فلزی شامل مسگری، چلنگری، ورشوسازی، قفل سازی، چاقوسازی، طلاسازی و... و. شهرتی جهانی داشته که مدرسه هنرمندی هنرمندان این دیار را می توان در بازار تاریخی بروجرد مشاهد کرد.

هنرمندان بروجرد با فعالیتهای منحصر به فرد خود توانسته اند با ساخت وسایل کاربردی و تزئینی مختلف در طول تاریخ ضمن رفع برخی نیازهای مردم، آثار ارزشمند از خود به جای بگذارند.

در این میان و در فرآیند و چرخه تولید این صنایع دستی "قلم زنی" بر روی برخی از فلزات به ویژه ظروف ورشو نقشی مهم در بالا بردن ارزش هنری و زیباسازی این صنایع دستی داشته است.

هنر قلم زنی امروز در بروجرد شامل قلم زنی بر روی ظروف نقره، مس، ورشو، قفل های فولادی، رکاب انگشتر و... و. همچنان از رونق خوبی برخوردار بوده اما تجلیگاه و شاه بیت بروز این هنر ایرانی در بروجرد بر روی ظروف ورشو و مسی است.

راسته مسگرهای بازار تاریخی بروجرد و قلم زنی های صورت گرفته توسط استادکاران ورشوی این شهرستان هرکدام صحنه ای هنرمندی فعالان این حوزه است، آثاری که حکایت از داشته های غنی این شهرستان در حوزه صنایع دستی دارد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان بروجرد در گفتگو با مهر می گوید: بستر اصلی هنر قلم زنی در بروجرد بر روی ظروف ورشو است.

حجت اله یارمحمدی ادامه می دهد: با توجه به اینکه صنایع دستی ورشو در بروجرد سالیان سال به عنوان یکی از تولیدات مطرح بروجرد بوده است بنابراین هنرهای جنبی همچون قلم زنی در کنار این هنر-صنعت از گذشته های دور رواج داشته است.

وی در ادامه با یادآوری اینکه قلم زنی بر روی آلیاژ ورشو با قلم زنی بر روی مس و نقره متفاوت است می افزاید: ورشو آلیاژی خشک است و بنابراین نوع ضربات استادکاران قلم زن بروجردی بر روی ورشو متفاوت با قلم زنی بر روی فلز نرمی چون مس و نقره است.

یارمحمدی یادآور می شود: هنر قلم زنی توانسته ارزش هنری ساخته های دست هنرمندان بروجردی را دوچندان کرده و اثر هنری فلزکاری را شاداب تر و به بهای آن بیافزاید.

رئیس اداره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری بروجرد تاکید می کند: هنرمندان بروجردی علاوه بر قلمزنی بر روی آثار هنری ورشو بر روی مس و نقره نیز قلم زنی می کنند اما تمرکز هنرمندان بروجردی بر روی ورشو است.

یارمحمدی می گوید: خوشبختانه امروز هنرمندان زیادی در کارگاههای مختلف در زمینه هنر قلم زنی بر روی آلیاژ ورشو و دیگر فلزات فعالیت داشته و توانسته اند با این اقدام ارزش هنری ظروف و اشیای مسی، ورشو، برنج، نقره، قفل و...را بالا ببرند.

بنابر این گزارش هنر - صنعت ورشو سازی در گذشته های نه چندان دور در شهر بروجرد رونق فراوانی داشته و بخش وسیعی از بازار قدیمی این شهر را به خود اختصاص می داده است. گستردگی این هنر به حدی بوده است که نام شهر بروجرد و ورشو با هم آمیخته شده است.

هنرمندان دیار بروجرد، با استفاده از فن چکش کاری و خم کاری با استفاده از دستگاههای ساده و همچنین نیروی بازوی خود، به خلق آثار فلزی بسیار زییایی از ورقهای ورشویی می پرداختند که از جمله می توان به ظروف غذا خوری، سماور، سینی، قندان، چایدان، گلاب پاش و ... اشاره کرد.

در این راستا عمارت بیرجندی بروجرد با فضایی زیبا و معماری حیرت انگیز با توجه به وعده مسئولان میراث فرهنگی استان قرار بود تبدیل به نخستین موزه ورشو ایران شود تا هم از ظرفیت این خانه تاریخی استفاده شده و هم هنر - صنعت زیبای ورشو و قلمزنی های ضریف هنرمندان بروجردی بر روی این فلز به گردشگران و مسافران معرفی شود.

به همین منظور مسئولان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد خانه تاریخی بیرجندی را برای احداث اولین موزه تخصصی ورشو ایران معرفی کردند و مرمتها برای آغاز به کار خانه ای با کاربری فرهنگی شروع شد.

در همان زمان توافقی میان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد و شهرداری این شهر منعقد و مقرر شد که این موزه تا پایان سال ۹۱ به بهره برداری برسد تا در معرض دید مسافران نوروزی قرار گیرد که این وعده هنوز محقق نشده است.

در آخرین اظهارات صورت گرفته معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان لرستان از برنامه های این اداره کل برای معرفی هنر- صنعت ورشو سخن گفته و یادآور شده بود که مرکز تولید ورشو با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در بروجرد ایجاد می‌شود.

محمدرضا امانی با تاکید بر اهمیت سرمایه گذاری در بخش صنایع دستی استان تصریح کرد: قابلیت‌های زیادی در این حوزه وجود دارد که می‌توان روی آن کار کرد.

وی یادآور شد: در بحث ورشو به عنوان یکی از صنایع دستی دارای شهرت لرستان تیمی اعلام آمادگی کرده تا در زمینه راه‌اندازی مرکز تولید ورشو و فلز سرمایه گذاری کند.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان لرستان با بیان اینکه فلز ورشو در حال حاضر در دنیا تولید نمی شود تصریح کرد: در این راستا به دنبال استفاده از سایر فلزات برای تولید این صنعت دستی مردم بروجرد هستیم.

به هر روی به رغم وعده های مختلف مسئولان برای احیا و رونق ورشوی بروجرد و معرفی هرچه بیشتر این صنعت دست هنرمندان بروجردی همچنان شاهد مغفول ماندن این ظرفیت در حوزه صنایع دستی استان لرستان هستیم.