قطعاً اولین و مهم ترین شرط اساسی ایجاد یک رابطه امن حقوقی صحیح بین دو طرف، تنظیم قرارداد می باشد. مشخصه یک قرارداد خوب، لزوماً قیمت پایین آن نیست و بهای مناسب و نازل به تنهایی نمی‌تواند موفقیت انجام یک قرارداد را تضمین کند. قراردادی خوب است که از شفافیت کافی برخوردار باشد و تا حد امکان شرایط و مسائل مختلف را پیش‌بینی کرده باشد. 

بستن قراردادها مهم‌ترین و اساسی‌ترین کار هر مدیر پروژه‌ای است و اگر آن را به درستی انجام دهد، می‌تواند امیدوار باشد که باقی مسیر را هم به سلامت بپیماید و موضع قرارداد با کیفیت و قیمت مناسب طبق برنامه زمانبندی شده انجام گردد.

آنچه قراردادها را از یکدیگر متمایز می کند و سبب موفقیت یک قرارداد نسبت به دیگری می شود، شرایط مندرج در قرارداد است. یک قرارداد متشکل از مجموعه ای از موارد است که باید مورد توافق دو طرف ذی نفع در یک مشارکت قرار گیرد. این مشارکت می تواند شغلی، مالی، در زمینه زندگی، تجاری و … باشد.

مهم ترین موضوع در تنظیم و انعقاد قرارداد، پیمان، توافق، معاهده،عقد،کنترات، مقاطعه، عهدنامه، معامله و … نکات حقوقی می باشد. این نکات شامل نکات ماهوی  فنی و همچینین نکات عمومی و شکلی است.

نکات فنی و ماهوی در تنظیم قراردادها نکاتی هستند که بیشتر مربوط به وکیل تنظیم کننده قرارداد است. نکات عمومی و شکلی در قراردادها نکاتی هستند که اصولاً باید در زمان قبل از امضای قرارداد رعایت شوند و علاوه بر وکیل قرارداد، مردم عادی نیز می بایست از آن ها مطلع باشند.

1) نکات حقوقی فنی

نکات حقوقی فنی و ماهوی به معنای نکاتی است که ناظر به عنوان قرارداد و ارکان متن قراردادو الفاظ قرارداد و قوانین حاکم بر قرارداد و عرف ها و امور بنایی قرارداد و بار اثبات قرارداد و  ادله اثبات قرارداد است که باید در تنظیم قرارداد رعایت شوند:

الف) عنوان قرارداد:

منظور عنوانی از عقود است که طرفین بر قرارداد خود می گذراند همچون بیع، اجاره، جعاله و غیره. عنوان قرارداد بسیار مهم است و می تواند یکی از ملاک های اصلی در تفسیر و آثار قرارداد باشد.

ب) ارکان متن قرارداد:

طرفین قرارداد، موضوع قرارداد، مبلغ قرارداد و شروط ضمن عقد چهار رکن نوشتاری در تمام قراردادها می باشد. در قراردادهایی که مثل اجاره، مدت قرارداد هم جز ارکان نوشتاری قرارداد است. هر یک از ارکان قرارداد باید جامع و مانع و کامل باشد.

پ) الفاظ و کلمات قرارداد:

عبارات و الفاظ و واژگان قرارداد باید صحیح و در معنای حقوقی خود به کار رود و اجمال و ابهام نداشته باشد.

ج) قانون حاکم بر قرارداد:

قبل از قرارداد فی الواقع قوانین کشور بر رابطه کاری و شغلی طرفین حکومت دارد و حقوق و تعهدات آنها را تعیین می کند. به همین جهت قوانین و مقررات و قاعده های قانونی حاکم بر رابطه حقوقی طرفین، بر خود متن قرارداد مقدم و مرجع است و چنانچه این قانون و قاعده در قرارداد نادیده انگاشته شود حتی می تواند منجر به بطلان قرارداد شود.

د) عرف ها:

عرف های جامعه و یا عرف های خاص هر حرفه و شغل جزء جدا ناپذیر از قراردادها هستند هرچند شما از آن مطلع نباشید. بنابراین شناخت عرف ها و حتی الامکان تعیین تکلیف در مورد آنها در قرارداد بسیار مهم است.

ه) بنای قرارداد:

بنای قرارداد توافقات و اموری در توافق دو نفر است که به حدی مهم است که گاهی در قرارداد ذکر نمی شود. یعنی طرفین آن را بدیهی و اظهر علی الشمس می پندارند.

و) بار اثبات در قرارداد:

منظور از بار اثبات یعنی تعیین تکلیف اثبات انجام یک تعهد و یا واقعه به عهده یک طرف.

ی) ادله اثبات در قرارداد:

ادله اثبات ادله ای هستند که قانون آن ادله را دلیل اثبات یک عمل یا واقعه حقوقی می داند.

2) نکات حقوقی عمومی و شکلی:

منظور از نکات حقوقی عمومی و شکلی در تنظیم قراردادها، ملاحظاتی است که باید هر شخص در زمان قبل، حین و بعد از قرارداد به آن توجه کند در این راستا توجه به نکات زیر مهم است:

1. پیش نویس قرارداد را خوب ببینید و بخوانید و بفهمید.
2. سعی کنید شما ارائه دهنده اولین پیش نویس از قرارداد باشید.
3. برای امضای قرارداد عجله نکنید. قرارداد را نخوانده امضاء نکنید. پیش نویس آنرا چند بار مطالعه کنید.
4. حتی اگر نمی توانید در پیش نویس قرارداد تغییر دهید باز هم با مشاور حقوقی و وکیل متخصص قراردادها مشورت کنید.
5. پیش نویس قرارداد خود را برای طرف مقابل ارسال کنید و موارد اصلاح شده توسط طرف مقابل را مجدداً بررسی کنید تا به نسخه نهایی برسید.
6. قرارداد را تایپ کنید تا همه نسخه های آن متحد المتن و متحد الشکل باشد.
7. کلیه صفحات قرارداد امضاء شود نه فقط صفحه آخر همچنین کلیه اوراق پیوست های قرارداد امضاء شود و در قرارداد به پیوست داشتن و در کلیه اوراق پیوست نیز به منضم بودن به قرارداد شماره ……………….. مورخ …………….. تصریح شود.
8. از طرف بخواهید در ذیل امضای خود نام کامل خود را به همراه تاریخ با دست خط خودش درج کند و اثر انگشت هم بزند.
9. اگر نسخه های قرارداد کاربنی است نسخه های کاربنی بدون کاربن امضاء شود چون به اعتقاد برخی نسخه کاربنی نسخه اصل نیست.
10. از خط خوردگی، ابرو باز کردن، عوض کردن خودکار، نوشتن مجدد روی امضاء، پر رنگ کردن یک کلمه یا یک عدد و … حداً پرهیز شود.
11. مواظب اشکال تایپی و سهو قلم و غلط املایی و صفر ها و ریال و تومان و تاریخ ها باشید.
12. اسم کامل شناسنامه ای و پسوندها و پیشوندهای نام و نام خانواتدگی طرفین در قرارداد نوشته شود. صفحات توضیحات شناسنامه را هم ببینید.
13. قرارداد را از اول سطر کاغذ شروع نکنید. چون سطر اول زیر گیره فلزی پوشه می رود و خوانده نمی شود.
14. فضاهای خالی و فاصله بین کلمات امکان جعل را زیاد می کند.
15. قرارداد حتی الامکان به امضای شهود معتبر برسد و مشخصات شهود ذکر شود.
16. به محل تنظیم قرارداد در متن قرارداد تصریح شود.
17. قرارداد باید دارای تاریخ و شماره باشد.
18.  تاریخ قرارداد را با اقدامات تکمیلی قابل اثبات سازید.

به منظور آشنایی بیشتر با این مبحث و رسیدن به جواب سوالات خود و یا ارائه هر گونه انتقاد و پیشنهاد به بخش مشاوره آنلاین کارگشا مراجعه فرمایید. 

منابع:

دپارتمان قراردادها و امور حقوقی سامانه جامع صنعت ساختما