تهران هوشمند چه زیرساخت هایی نیاز دارد؟

در سال های اخیر انسان با تحولاتی مواجه شده و زندگی انسان تحت تاثیر دگرگونی هایی قرار گرفته که سرعت آن در هیچ برهه ای از زمان تا این حد نبوده است. امروز به اینجا رسیده ایم که همه زندگی انسان تحت تاثیر سیستم های سایبری و فضاهای هوشمند قرار گرفته است. این تحول و تکامل در فناوری اطلاعات طبیعتا اداره شهرها را نیز تحت تاثیر قرار داده است. در این میان مدیریت شهری و زندگی شهری بیش از همه تحت تاثیر تحولات قرار گرفته است. 
فناوری اطلاعات همه وجوه زندگی انسان را تحت تاثیر قرار داده است. به همین خاطر «عصر اطلاعات» یا «جامعه اطلاعاتی» عناوینی است که می توان برای این دوره از زندگی شهری نامید. بطوریکه فناوری اطلاعات موجب شکل گیری شکل جدیدی از اقتصاد به نام اقتصاد اطلاعاتی است. امروز منبع اصلی تولید ثروت خلق یا تولید دانش و به کارگیری آن در عرصه های مختلف زندگی است.

کار اصلی فناوری اطلاعات و ارتباطات ایجاد آسایش و آرامش در زندگی شهروندان است و اینجاست که مفهوم شهر هوشمند مطرح می شود. شهر هوشمند با اتکای زیرساخت های گسترده فناوری اطلاعات می تواند خدمات مدیریت و بهبود کیفیت زندگی شهروندان را تامین کند.

نکته ای که در اینجا مطرح می شود این است که در هوشمندسازی شهرها نباید به دنبال یک نسخه جهان شمول بود و یک فرمول عمومی را مطرح کرد، که همه شهرهای دنیا از آن تبعیت کرده بلکه باید مسائل خاص هر شهر را شناخت و راه حل هایی هوشمندانه در جهت طراحی شهر هوشمند ارائه داد. 
امروزه با مسائل و مشکلات عدیده ای درباره موضوعات زیست محیطی، ایمنی و تاب آوری در شهر مواجه هستیم. در کنار این موضوع بدقوارگی و بی قوارگی در شهر تهران در موضوع معماری و شهرسازی، هدررفتن ساعت ها عمر مفید مردم و میلیاردها دلار سرمایه ملی در ترافیک، شدت مصرف انرژی، بد مصرف کردن منابع حیات شهری و .. از جمله مسائلی است که مستلزم پیدا کردن راه حل های فوری است. بنابراین باید دنبال سریع ترین راه حل بود، که پروژه شهر هوشمند می تواند یک راه حل و اقدامی سریع باشد. این پروژه ممکن است در عمل با مسائلی نیز مواجه شود.

به هر حال این مسائل و مشکلات موجود راه حل های خلاقانه و نوآورانه ای می طلبد، که بتوانیم به نقطه مطلوبی از زندگی شهری در تهران برسیم. بنابراین باید پذیرفت که دیگر تهران هوشمند یک نیاز نیست بلکه یک ضرورت است. اما از سوی دیگر باید توجه داشت که هوشمندی ارتباط نزدیکی با عوامل زیرساختی و اجرایی دارد و بهتر است برای تحقق آن عوامل زیرساختی را در قالب یک برنامه جامع در نظر گرفت. 

امروزه حرکت به سمت شهر هوشمند در تهران یک ضرورت اجتناب ناپذیر است که همه ذینفعان شهری شامل شهروندان، کسب و کارها و نهادهای عمومی و خصوصی و حتی سازمان های دولتی باید برای آن همکاری و همفکری ویژه ای داشته باشند. در این میان نقش شهرداری بسیار حیاتی و کلیدی است. 

طبق تحقیقات به عمل آمده تاکنون اقدامات زیادی در زمینه هوشمندسازی تهران انجام گرفته است که با وجود موفقیت هایی که داشته به دلیل عدم وجود یک نقشه راه یا شناخت استاندارد های شهر هوشمند نتوانسته به تحقق یک شهر هوشمند برای تهران منجرشود. مشکل اصلی در تحقق تهران هوشمند نبود طرح و پیشنهاد نیست بلکه نبود یک برنامه جامع راهبردی است که طرح ها در قالب آن تعریف شوند. 
تهران بزرگ پایتخت کشور است و باید تعیین شود به عنوان یک نمونه شهر هوشمند چه جایگاهی در شهرهای هوشمند دنیا دارد؟ و همچنین زیرساخت های لازم برای هوشمندسازی تهران چه چیزهایی هستند؟ و متولی اصلی هوشمندسازی تهران چه کسی است؟

موضوع زیرساخت های لازم برای هوشمندسازی را باید از دو منظر کلی نگاه کرد، زیرساخت های فنی و زیرساخت های غیرفنی. 

در خصوص زیرساخت های فنی که شامل بستر ارتباطی، توسعه سیستماتیک و نظایر آن می باشد که باید به بهبود و پایداری آن فکر کرد. اما موضوع مهم زیرساخت های غیر فنی تحقق شهر هوشمند است که مربوط به بسترهای فرهنگی، آموزشی و اطلاع رسانی است که نیازمند زمان و برنامه موثر هستند. در ادامه به مرور این زیرساخت ها از هر دو جنبه می پردازیم.

1- مدیریت یکپارچه شهری 

بسیاری از فعالیت های شهر هوشمند نیاز به دسترسی، فرامین اجرایی و زیرساخت های کلیدی دارد که در مجموعه مدیریتی یک شهر قابل دسترس است. 
در این میان تنها یک دستگاه نمی تواند بدون مدیریت یکپارچه شهری این دسترسی ها را فراهم کند. این موضوع در مورد مسائل بلند مدت مانند آلودگی، ترافیک و حتی زلزله نیز صدق می کند. وقتی مدیریت یکپارچه شهری ایجاد شود، استقرار شهر هوشمند میسر خواهد شد. 
بنابراین مدیریت یکپارچه شهری و دستیابی به شهر هوشمند دو روی یک سکه هستند که در تعامل با یکدیگر قابل تحقق اند. 

2- شهروندان، کلیدی ترین نقش را برای رسیدن به شهر هوشمند دارند

بخش مهمی از اطلاعات سامانه های شهر هوشمند جز با مشارکت شهروندان قابل کسب نیست. اگر شهروندان مشارکت نداشته باشند و توجیه نشوند که هوشمندی شهر چه منافعی می تواند برای امور زندگی آن ها داشته باشد، امکان دستیابی به شهر هوشمند میسر نیست.
از سوی دیگر شهر هوشمند می تواند دستاوردهایی طلایی برای شهروندان و نظام شهری داشته باشد که منجر به سریع شدن فعالیت ها و خدمات می شود. 
شهر هوشمند می تواند شعار حرکت به سمت شهر شفاف و شیشه ای را محقق کند.
در بعد حکمرانی، دولت ها و نهادهای دولتی نیز بدون ایجاد همکاری و مشارکت امکان تحقق شهر هوشمند وجود نخواهد داشت. در این راستا مدیریت شهری باید از مشارکت ذینفعان به نحو هوشمندانه ای برای ایجاد یک فضای زقابتی و خلاقیت و نوآوری استفاده کند. 
موضوع آموزش شهروندی نیز یکی دیگر از محورهای پروژه شهر هوشمند است و برای جلب مشارکت شهروندان حتما باید آن ها را آموزش داده و علاقه مند کنیم.

3- شهرداری ها 

اصولا حرکت در جهت شهر هوشمند مستلزم چابک سازی سازمان شهرداری و هماهنگی بین واحدهای مختلف شهرداری ها و همچنین هماهنگی شهرداری با واحدهای مرتبط در سطح شهر است.
با وجود این گردش راحت اطلاعات و بهره برداری از این اطلاعات در جهت رسیدن به شهر هوشمند ضروری است. بنابراین ساختار شهرداری ها باید متناسب با شرایط امروز؛ با فناوری و علم به روز رسانی شود. 
اقدامی که در این خصوص در شهرداری تهران انجام شده است تشکیل دبیرخانه یا ستادی در این رابطه است، که این ستاد عهده دار پیگیری و نظارت بر برنامه هایی است که شهرداری تهران در مشارکت با ارگان های بیرونی همانند بخش خصوصی، دولتی و دانشگاهی باید برای دستیابی به شهر هوشمند انجام دهد. 
همچنین شهرداری باید تامین مالی پروژه های شهر هوشمند را نیز در اولویت کاری خود قرار دهد.

4- استارتاپ ها

 از بعد عملیاتی استارتاپ ها و شرکت های مختلف در بازار فناوری اطلاعات و ارتباطات وجود دارند که برای این بازار ایجاد ارزش می کنند و ضروری است که در حرکت به سمت شهر هوشمند مشارکت داشته باشند. 

موضوع استارت آپ ها یک پارادایم جدی در شیوه کسب و کار و سبک زندگی جامعه شهری محسوب می شود، که دستاوردشان بروز و ظهور هوشمندسازی، فضای مجازی و اینترنتی در زندگی شهری است و حضورشان در شهرهایی مثل تهران به شدت مورد استقبال  واقع شده است.
مسیر ظهور استارتاپ‌ها و حرکت آنها، مسیر پرشتابی است و آنها از الزامات شهر هوشمند هستند. در این میان نقش شهرداری‌ها قطعا باید حمایتی باشد. حضور این استارتاپ‌ها برای شهر هوشمند جدی و حیاتی است. ما  در این برهه زمانی ناچار به حرکت سمت به شهر هوشمند هستیم، این موضوع از اولویت‌های شهرهاست و باید تعامل مناسب در این زمینه داشته باشیم و برآیند تعاملات حل مشکلات شهری خواهد شد. 
استارتاپ هایی که برپایه نوآوری و خلاقیت ایجاد می شوند موتور محرکه ای برای ایجاد شهر هوشمند می باشند.

در حوزه هوشمندسازی شهر باید گفت که هم اکنون اگر مدیریت شهری در کشور  به وسیله روش های سنتی و قدیمی هم منابع و مصارف خود را مدیریت کند، مفهوم هوشمندسازی شهری را یک موضوع لوکس تصور می کند.
اگر می‌خواهیم امروز در هوشمند سازی شهرهایمان  از دنیا عقب نمانیم باید به تحولات علمی و فناوری توجه کنیم. زیرا شهر هوشمند شهری است آنلاین و بدون مراجعه فیزیکی به شهروندان و توریست‌ها خدمات ارایه می‌دهد. و نیز موجب کاهش هزینه های شهری می شود. در ادامه مطالب به بررسی بیشتر چالش های موجود برای هوشمندسازی تهران خواهیم پرداخت.

مطالعه این مطالب را نیز به شما پیشنهاد می کنیم:

امواج الکترومغناتیسی و راهکارهای ایمن سازی ساختمان های مختلف

پیش به سوی اقتصاد هوشمند در سال جدید

شهرداری ها از کجا باید هوشمندسازی را شروع کنند؟