اقسام مختلف تأمین مالی پیمان های بازپرداخت هزینه در چه پروژه هایی سودمند است؟

پیمان های بازپرداخت هزینه

در این روش، هزینه های واقعی پیمانکار به علاوه حق الزحمه ای، به وسیله کارفرما جبران خواهد شد. پیمان های بازپرداخت هزینه تنها برای مواردی کاربرد دارند که عدم قطعیت ها در حدی است که امکان برآورد هزینه ها با دقت کافی برای به کارگیری پیمان های با مبلغ مقطوع وجود ندارد.

برای استفاده از این نوع پیمان، شرایط زیر باید فراهم باشد:

• سیستم حسابداری پیمانکار برای تعیین هزینه های پیمان جوابگو باشد.
• سیستم نظارت و مراقبت دستگاه اجرایی بتواند اطمینان یابد که روش های موثر کنترل هزینه به کار گرفته می شود.

معایب و مزایای گروه پیمان های بازپرداخت هزینه (cost – Reimbursement Contracts):

امتیاز این نوع پیمان، داشتن امکان پذیرش تغییرات و انعطاف پذیری آن است. در پیمان های مبتنی بر هزینه، تغییر دادن خواسته ها، همیشه ساده تر از پیمان های با مبلغ مقطوع هستند.

از آن جا که ریسک های پیمانکار در پیمان های مبتنی بر هزینه کمتر است، انتظار می رود پیمانکاران حق الزحمه کمتری درخواست کنند، اما همیشه به این ترتیب نیست. اغلب، پیمان های مبتنی بر هزینه، سود قابل توجهی برای پیمانکار فراهم می کنند. یکی از معایب اصلی این نوع پیمان، نیاز به مراقبت مستمر از عملکرد پیمانکار است.

1- هزینه + حق الزحمه مقطوع (CPFF)

پیمان "هزینه به علاوه حق الزحمه مقطوع" نوعی از پیمان های بازپرداخت هزینه است که در آن پیمانکار حق الزحمه ای مقطوع را که با مذاکره تعیین می شود، دریافت می کند. مبلغ حق الزحمه مقطوع بوده و به هزینه های واقعی ارتباطی نخواهد داشت، البته ممکن است طبق پیمان، به علت تغییر در کاری که باید انجام شود، تغییر کند.

این نوع پیمان برای کارهایی به کار گرفته می شود که ممکن است در صورت استفاده از پیمانی غیر از نوع پیمان، ریسک زیادی متوجه پیمانکار شود، ولی باعث می شود که پیمانکار انگیزه کمی برای کنترل هزینه ها داشته باشد.

در پیمان "هزینه به علاوه حق الزحمه مقطوع" ، تمامی هزینه های منطقی، مجاز و قابل تخصیص داده شدن را که به وسیله پیمانکار انجام شده است، تا سقف ارزش پیمان پرداخت می گردد. چنانچه پیمانکار به هزینه هایی بیشتر از ارزش پیمان برای تکمیل کار نیاز داشته باشد، باید با تصویب کارفرما همراه باشد.

مبلغ حق الزحمه مقطوع مبلغی مشخص است و هیچ تغییری نمی کند، مگر در صورتی که تغییری در محدوده کار پیمان رخ دهد. در صورتی که پیمانکار هزینه را کاهش دهد، درصد حق الزحمه کسب شده وی را افزایش می یابد و برعکس با افزایش هزینه ها، درصد حق الزحمه کسب شده کاهش می یابد.

2- هزینه + حق الزحمه انگیزشی (CPIF)

پیمان "هزینه به علاوه حق الزحمه انگیزشی" نوعی از پیمان بازپرداخت هزینه است که در آن حق الزحمه پیمانکار به وسیله فرمولی که مبتنی بر رابطه بین هزینه های کل و هزینه های هدف است، تعیین می شود. در این نوع پیمان چند موضوع از جمله هزینه هدف، حداقل و حداکثر حق الزحمه و فرمولی برای تعدیل حق الزحمه تعیین می شود. پس از اتمام پیمان، حق الزحمه قابل پرداخت به پیمانکار در قالب این فرمول تعیین می شود. در این فرمول، زمانی که هزینه های مجاز کل کمتر از هزینه های مجاز کل هدف باشند، حق الزحمه واقعی نسبت به حق الزحمه هدف افزایش می یابد. برعکس، زمانی که هزینه های مجاز کل از هزینه های هدف بیشتر باشد، حق الزحمه واقعی نسبت به حق الزحمه هدف کاهش می یابد. این افزایش یا کاهش حق الزحمه، برای ایجاد انگیزه نزد پیمانکار جهت مدیریت موثر کار می باشد. این نوع پیمان شبیه پیمان های "مبلغ مقطوع انگیزشی" است، با این تفاوت بزرگ که در پیمان های "هزینه به علاوه حق الزحمه انگیزشی"، سقفی برای قیمت ها در نظر گرفته نمی شود. در حالی که پیمان های "مبلغ مقطوع انگیزشی" دارای سقفی برای قیمت ها هستند. پیمان های " هزینه به علاوه حق الزحمه انگیزشی" برای زمانی مناسب هستند که ریسک های فنی قابل توجهی وجود داشته و از طرفی کارفرما علاقه مند است پیمانکار را ترغیب به حداقل کردن هزینه ها نماید.

3- هزینه + حق الزحمه اعطایی (CPAF)

پیمان "هزینه به علاوه حق الزحمه اعطایی" نوعی از پیمان های بازپرداخت هزینه است که برای پیمانکار حق الزحمه ایی مشتمل بر دو بخش در نظر می گیرد:

1. مبلغ پایه مقطوع که در ابتدای پیمان تعیین می شود.
2. مبلغ اعطایی به پیمانکار که می تواند کل یا بخشی از آن را در حین اجرای پروژه دریافت نماید تا مبلغ اعطایی به پیمانکار بر پایه  ارزیابی دستگاه اجرایی از عملکرد پیمانکار نسبت به معیارهای ذکر شده در پیمان خواهد بود. این ارزیابی کاملاً یک طرفه و به صلاح دید دستگاه اجرایی خواهد بود. ارزیابی ها با فواصل زمانی مشخص انجام می شود و بنابراین پیمانکار در دوره های مشخصی از ارزیابی عملکرد خود و قسمت هایی که نیاز به بهبود عملکرد دارد، آگاه خواهد شد.

این نوع پیمان بیشترین انگیزه را برای پیمانکار جهت جلب حداکثر رضایت کارفرما فراهم می کند. مبلغ اعطایی می تواند تأثیر عمده ای روی سود پیمانکار داشته باشد، به نحوی که برخی شرکت ها تمایلی به پذیرش آن ندارند. اما کاربرد آن در نزد کارفرمایان در حال گسترش است.

4- قرارداد هزینه + درصد (CPPC)

در این روش تمامی هزینه های انجام کار به پیمانکار پرداخت و درصدی از این هزینه ها با توافق طرفین به عنوان هزینه های بالاسری و سود پرداخت خواهد شد.

این روش دارای ویژگی های زیر است:

• معمولاً در موارد اضطراری انجام می شود.
• انگیزه صرفه جویی در هزینه ها از سوی پیمانکار وجود ندارد.
• نیازمند کنترل و نظارت زیاد بر روی حجم بالایی از فاکتورها و هزینه ها است.

منابع: