هر انسان ظرفیتی دارد .
گفته می شود ، وجود انسان ابعاد مختلف دارد كه 3 بعد جسمي، عقلي و روحي از كلّي ترين و عمده ترين آنها است.
و مورد ظرفیت انسان در این ابعاد روایات مختلف گفته شده و پیرامون آن بحث کرده اند .
در بعد عقلی می گویند : انسان تا دراین عالم هست ، به واسطه کسب علم می تواند عقل خود را تقویت کرده و ظرف وجودیش را وسیع تر کند . هر ظرفی پر می شود مگر ظرف علم که هر قدر درآن علم بیشتر قرار گیرد ، گنجایشش بیشتر می شود .
در بعد روحی گفته اند : ظرفيت روح آدمي بي نهايت است .
در بعد جسمی نیز موارد خاص خود را دارد .
اگر چه اراده مطلق خداوند بر همه چيز حاکم است اما بر اساس نظام جهان، حداقل سه عامل در ظرفيت انسان دخالت دارند .
1- وراثت 2- محیط 3- تلاش انسان
دو عامل وراثت و محيط تا حدودي خارج از اختيار انسان است اما عامل تلاش به طور بسيار زياد در اختيار خود انسان است اگر چه عامل وراثت و محيط کمتر در اختيار انسان است اما عامل تلاش مي تواند بر آن دو غلبه داشته باشد
ظرفیت وجودی انسانها قابل تغییر بوده و کم و زیاد می شود ، و انسانها با اعمال نیک و قبیح خود ، در بالا بردن و کاستن ظرفیتشان ،تاثیر مستقیم دارند
(سوره الانسان، آيه 3)
انَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا ﴿3﴾ ما راه را به او نشان داديم خواه شاكر باشد و پذيرا گردد يا ناسپاس
یعنی : عامل اصلى گزينش راه نيك و بد خود انسان است.
این موارد بسیار پیچیده است . و جای بحث بسیار دارد و اهل بحث خودش را می طلبد .!
اما
از این موارد که بگذریم . ظرفیت انسان در رزق و روزی هم قابل بحث است .
آیات متعددی در قرآن کریم در خصوص روزی انسان خوانده ایم .
به تصریح قرآن کریم توسعه و تنگى روزى در دست خداست «إِنَّ رَبَّکَ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشاءُ وَ یَقْدِرُ إِنَّهُ کانَ بِعِبادِهِ خَبِیراً بَصِیراً ــ پروردگار تو روزى را براى هر کس از بندگانش بخواهد گسترده مىکند، و براى هر کس بخواهد محدود مىسازد؛ همانا خداوند نسبت به بندگانش خبیر و بصیر است.» سوره اسراءآیه 30
مشابه این آیه در سوره رعد: آیه 26 ، سوره قصص آیه 82 ، سوره عنکبوت آیه 62، سوره سباء آیه 36، سوره زمر آیه 52 ، سوره نحل آیه 71 نیز آمده است.
شکی در این نیست که تلاش افراد در مقدرات روزی آنها دخیل است. یعنی اگر افراد دنبال روزی خود نروند در موارد بسیاری از آن محروم می شوند. درست است که خداوند متعال روزی رسان است؛ ولی چنین نیست که خدا روزی هر کسی را در دهانش بگذارد
با مطالعه قرآن و روایات و تاریخ می توان به آسانی به این نتیجه رسید که افراد بسیاری از مال و ثروت زیادی برخوردار شدند که ظرفیت و آمادگی لازم برای این ثروت و مال هنگفت و فراوان و استفاده درست و بهینه از آن را نداشتند
بنابراین مال فراوان در مورد بسیاری از افراد جنبه آزمایش و امتحان دارد و خداوند آنها را به وسیله آن می آزماید تا میزان ایمان و تعهد و شکر گذاری و ظرفیت آنها در برابر آن ظاهر گردد و طبعا برخی در این آزمایش موفق و برخی نا موفق می باشند .
افرادی که مال فراوان خداوند به آنها عطاکرده ، ولی با انفاق و دستگیری از دیگران ایمان خود را نشان می دهند
و از طرفی انسانهایی هستند که ظرفشان کوچک و ظرفیتشان کم و مرتبا" تلاش برای مال اندوزی دارند . نه به قصد انفاق و دستگیری از دیگران حتی از خود و خانواده هم دریغ دارند .
ظرف کوچک است و ظرفیت کم . گنجایش ظرف این افراد محدود و در نتیجه ظرفی که گنجایش کافی نداشته باشد سر ریز می کند . واینجاست که سخن از ریخت و پاش و اسراف و خرج بی مورد و ناخواسته به میان می آید
"به این واقعیت نرسیده که هر چه تلاش کنی اگر خدا نخواهد ، نمی شود ."
به اطراف خود کمی دقت کنید . آدمهایی با این صفت هستند . بقولی قصد دارند خودشان را بالا بکشند . سرمایه دار شوند . غافل از اینکه خداوند روزى را براى هر کس از بندگانش بخواهد گسترده مىکند، و براى هر کس بخواهد محدود مىسازد.
این ریخت و پاش ، اسراف و خرج های بی مورد که از طرف بعضی ها صورت میگیرد و ما هم شاهد هستیم . همان اضافه ای است که از ظرفش سر ریز شده و می ریزد . و نفعی هم برای دیگری ندارد .
به این افراد باید گفت : عزیز من ظرف تو کوچکه ، گنجایش نداره ظرفیت نداری و . . . .
خداوندا به ما در همه زمینه ها ظرفیت عطا فرما ( آمین )
بسم الله الرحمن الرحیم