تاریخچه جاسوسی

وقتی اسمی از جاسوس ها به میان می آید در ذهن اغلب ما جیمز باند و جاسوسان دوره جنگ سرد تصویر می شود. اما زندگی واقعی جاسوس ها متفاوت از آن چیزی است که تصویر می کنیم. این روزها نباید به دنبال جاسوس های سنتی با پالتو و کلاه باشیم، هر فردی با یک ظاهر عادی هم می تواند یک مامور اطلاعاتی باشد. حتی ممکن است بدون آن که خودش بداند نقش یک جاسوس را برای یک سرویس امنیتی بازی کرده باشد.

فرقی نمی کند شما یک شرکت تجاری باشید یا یک دولت، جاسوسی یکی از روش هایی است که شما را یک قدم از رقیبان جلوتر می اندازد. بهترین راه برای کسب اطلاعات از رقیب، نفوذ در بین آن است. جاسوس ها با انگیزه های مختلفی دست به این کار می زنند. یکی از توانایی های نیروهای امنیتی استخدام مهره ها دشمن است. چطور می شود روی شخصی تأثیر گذاشت و او را وادار به همکاری کرد؟ شاید استخدام یک شخص نسبت به نفوذ دادن یک جاسوس در یک سیستم بسیار راحت تر باشد. برای آشنایی بیشتر با معروفترین جاسوسان می توانید به مقاله‌ی معروفترین جاسوسان جهان مراجعه کنید.

تاریخچه جاسوسی

جاسوسی از زمان های قدیم به عنوان یک ضرورت در امور نظامی شناخته شده است. احتمالا قدمت جاسوسی به قدمت تمدن انسانی باشد اما قدیمی ترین سند موجود درباره جاسوسی، گزارشی است که توسط جاسوسی که خود را به عنوان فرستاده دیپلماتیک در دربار پادشاه حمورابی، نفوذ داده ثبت شده. این گزارش مربوط به حدود ۱۷۵۰ قبل از میلاد است. مصریان باستان خدمات مخفی پیشرفته ای داشتند. اشاره به جاسوسی در ایلیاد، انجیل و نامه های آمارنا و در داستان عهد عتیق وجود دارد.

اولین سیستم متمرکز جاسوسی در جهان در ایران باستان توسط کوروش کبیر موسس سلسله هخامنشیان به وجود آمده است که این سیستم جاسوسی بعدا توسط داریوش کبیر قویتر شد و به دوران اوج خود رسید. برای مطالعه بیشتر و آشنایی با می‌توانید اولین سیستم متمرکز جاسوسی و اطلاعاتی جهان را مطالعه نمائید.

این نظریه که جاسوسی و هوش نقش محوری در جنگ و همچنین صلح دارد، اولین بار در هنر جنگ مطرح شد. در قرون وسطی، هنگامی که تفتیش عقاید کاتولیک ها برای نابودی بدعت انجام می شد، کشورهای اروپایی در چیزی که بعد به آن ضد براندازی گفته شد، برتری یافتند. تفتیش عقاید با بازجویی های دسته جمعی سازمان دهی شده و ثبت دقیق پرونده مشخص شد.

سان تزو نویسنده کتاب هنر جنگ پایه‌گذار سیستم جاسوسی چین بود. سیستم جاسوسی چینی‌ها بسیار ویژه و خاص به شمار می‌آیند و از مهم‌ترین سیستم‌های جاسوسی در دوران گذشته به حساب می‌آید به همین خاطر وبسایت از همه چی با کوشش بسیار موفق شده است سیستم جاسوسی چین باستان را در مقاله جاسوسی در چین باستان شرح داد و شما می‌توانید به راحتی با یکی از مهم‌ترین سیستم‌های جاسوسی باستان آشنا شوید.

جاسوسی غربی در دوران رنسانس هنگامی که دولت های ایتالیا سفیران مقیم را در شهرهای پایتخت برای جمع آوری اطلاعات نصب کردند، اساسا تغییر کرد. در دوره رنسانس ونیز چنان وسواس جاسوسی پیدا کرد که شورای ده نفره، که مسئولیت اصلی امنیت را برعهده داشت برای همه مقامات دولتی ونیز تماس با سفرا یا خارجی ها را ممنوع کرد. افشای اسرار رسمی ممکن بود با مجازات اعدام روبرو شود.

جاسوسی در جنگ های جهانی

در قرن بیستم در اوج جنگ جهانی اول، همه قدرت های بزرگ به جز ایالات متحده دارای سیستم های جاسوسی غیر نظامی بودند و همه مراکز نظامی ملی دارای واحدهای اطلاعاتی بودند. کنگره آمریکا به منظور محافظت از کشور در برابر عوامل خارجی، قانون جاسوسی ۱۹۱۷ را تصویب کرد. ماتا هاری، که با فریب مقامات فرانسوی اطلاعاتی را برای آلمان به دست آورد، مشهور ترین عامل جاسوسی جنگ جهانی اول قبل از جنگ جهانی دوم بود. آلمان و این شبکه های جاسوسی مقصی ایجاد کردند. نمی دانستیم بریتانیایی سنگ بنای اطلاعات متفقین بود. گروه های مقاومت متعددی مانند گروه Maier- Messner اتریش، مقاومت فرانسه، تیپ ویت، میلورگ و ارتش داخلی لهستان علیه آلمان نازی کار کردند و اطلاعاتی را که برای جنگ بسیار مهم بود به سرویس های مخفی متفقین ارائه کردند.

برای آشنایی بیشتر با جاسوسی در جنگ جهانی اول می توانید مقاله جاسوسی در جنگ اول جهانی را مطالعه کنید.

جاسوسی در دوران جنگ سرد

با پایان جنگ جهانی دوم، خصومت ها کم نشد. این بار تقابل بین غربی ها با بلوک شرق و جنگ بر سر گسترش کمونیست بود. به همین دلیل فعالیت جاسوسی افزایش یافت و خط مقدم آن هم در مرز بین آلمان شرقی و غربی بود. شوروی سنت طولانی جاسوسی از اوخرانا گرفته تا KGB، که همچنین به عنوان نیروی پلیس مخفی عمل می کرد، داشتند. در ایالات متحده، قانون امنیت ملی ۱۹۴۷، آژانس اطلاعات مرکزی (CIA) را برای هماهنگی اطلاعات و آژانس امنیت ملی برای تحقیقات در زمینه کدها و ارتباطات الکترونیکی ایجاد کرد. علاوه بر این ها ایالات متحده 13 سازمان اطلاعاتی دیگر نیز دارد. بیشتر هزینه های ایالات متحده برای جمع آوری اطلاعات به سازمان های مختلف وزارت دفاع و برنامه های آن ها اختصاص می یابد.

در دوره جنگ سرد جاسوس های زیادی فعالیت می کردند. جاسوس های دوجانبه، مامورهای سرخورده و فراری و … شاید از مهم ترین اتفاقات این دوره توان به دستگیری دو مامور سیا به دست چینی ها یا سقوط هواپیمای فرانسیس گری پاورز در روسیه و دستگیری او با گریختن بسیاری از مأمورین شوروی به غرب اشاره کرد. بسیاری از این عملیات ما آن قدر پیچیده بودند که هنوز فهم درستی از ابعاد آن ها نداریم. شاید نگاهی به داستان ویتالی یورچنکو به خوبی پیچیدگی های شغلی را نشان دهد.

جاسوسی در دوره جدید

این روزها هم جاسوسی به قوت خود باقی است و شغل پر رونقی محسوب می شود اما مثل بسیاری از شغل ها دیگر به صورت سنتی انجام نمی شود. البته در جریان فعالیت ما اطلاعاتی در کشوری سبک و روش خود را دارد. این موضوع بر اساس شرایط و امکانات، گذشته بر کشور مشخص می شود. مثلا شوروی در فعالیت های خود تأکید بیشتری بر مأمورین اطلاعاتی داشت در مقابل آمریکایی های بیشتر روی جمع آوری و تحلیل اطلاعات با تکیه بر روش های تکنولوژیک تیکه داشتند.

بعضی کشورها بخصوص کشورهای کوچکتر با استخدام و نیروهای اطلاعاتی دیگر کشورها نیازهای اطلاعات خود را تأمین می کنند. امارات متحده عربی و اسرائیل از جمله کشورهایی هستند که از این روش بیشترین استفاده را دارند.

سازمان های اطلاعاتی اسرائیل مهم با ایده خفه کردن تهدید در نطقه، فعالانه به دنبال ضربه زدن به کشورهای متمایل خود هستند. کشور ما ایران در یک جنگ تمام عیار امنیتی با کشورهای غربی و علی الخصوص اسرائیل در حوزه های مختلف است. اما این روزها فضای دیجیتال زمین بازی جاسوس ها را گسترده تر هم کرده است.

جاسوسی دیجیتال

پیش از این ماموران اطلاعاتی برای کار گذاشتن میکروفن، دوربین و سایر تجهیزات نظارتی در مکان ها مورد نظر دست به کارهای عجیب و غریبی می زدند. کشف این نوع وسایل شنود هم برای سازمان های مقابل کار سختی نبود. اما این روزها با وجود تکنولوژی جدید دیگر نیازی به این کارها نیست.

شاید کمی ترسناک باشد اما با کمک ابزارهای دید می توان از فاصله دور بدون کار گذاشتن میکروفن صدا را شنود کرد حتی می توان از تأثیری صدا روی لرزش لامپ یک اتاق از فاصله ای دور صدا را بازسازی کرد. کافی است که با کمک یک دوربین یا تلسکوپ بتوانیم، نور اتاق مورد حمله را ثبت کنیم.

اما این روزها کار جاسوسی شاید راحت‌تر هم شده باشد. ما همراه خودمان میکروفن دوربین و سایر ابزارهای مورد نیاز را حمل می کنیم، کافی است جاسوس ما بتوانند به گوشی تلفن همراه ما نفوذ کنند. تنها به این فکر کنید که گوشی تلفن همراهتان در دست رقیب شما باشد. از اطلاعات تماس، پیام ها، عکس های موجود در گالری گوشی، ایمیل ها و پیام های رد و بدل شده در پیام رسان ها می تواند چه اطلاعاتی از شما بدست آورد؟

به همین راحتی، دیگر نیازی نیست تا یک نفر را به داخل یک سازمان با شرکت نفوذ دهیم تا اطلاعات آن مجموعه را بالادست آوریم، کافی است تا گوشی یکی از کارکنان یا کامپیوتر آن ها را هک کنیم تا به داخل سازمان دسترسی پیدا کنیم. هک گوشی های تلفن همراه کار سختی نیست، بسیاری از ما نرم افزارهای گوشی خود را به روز نمی کنیم. همین موضوع می تواند روزنه ای برای ورود نفوذگران به تلفن همراه ما باشد.

شاید من یا شما اطلاعات حساس و سری ای در گوشی تلفن مان نداشته باشیم، اما نفوذگران می توانند از اطلاعات شخصی ما برای فشار و به استخدام در آوردن ما استفاده کند. یا حتی بدون آن که متوجه شویم، از این طریق به دستگاه های و کامپیوترهای شرکت با سازمانی که در آن کار می کنیم نفوذ کنند.