چگونه فن کامپیوتر را تمیز کنیم؟
همیشه سوالاتی از این دست پرسیده می شود که فن کامپیوترم زیاد سر و صدا می کند یا اینکه چگونه می توانم صدای فن را کمتر کنم؟
قبل از هر چیز اولین نکته اینکه وقتی فن شروع کند به ایجاد صدای اضافی، معنی اش این نیست که دچار اشکال شده است و بایستی تعویض شود. در حقیقت پائین آمدن دور فن و عدم توانائیش در خنک کردن بخش مربوط به آن یک بحث است و کثیف بودن فن و گرد و خاک گرفتنش، بحث دیگری.
به عبارتی پائین آمدن دور فن، زمانی خطرناک است که شما بتوانید پره های فن را در حین چرخش با دست متوقف کنید، ولی اگر در شرایطی غیر از این، فن شما صدای اضافی در حین چرخش تولید می کند، ممکن است علتش گرد و خاک گرفتن فن یا عواملی شبیه به آن باشد. از این رو کلا تمیز کردن داخل کیس کامپیوتر و فن های آن به صورت سالیانه، امری ضروری است و حتی در برخی موارد، مثلا اگر شما در محلی نسبتا آلوده و پر گرد و غبار ساکن هستید، توصیه می شود اینکار را 3 یا 6 ماه یکبار انجام دهید.
در نظر داشتن باشید، در کامپیوتر شما به صورت نرمال، حداقل دو فن وجود دارد، یکی در داخل پاور یا منبع تغذیه آن و یکی هم روی پردازنده یا CPU نصب شده است. (کارت گرافیک شما نیز بسته به نوع و مدل آن، ممکن است دارای فن بوده و یا مجهز به هیت سینک باشد).
البته در رابطه با تمیز و سرویس کردن فن منبع تغذیه، اگر حقیقتا فردی حرفه ای یا در اصطلاح خودمانی، دست به آچاری نیستند، اصلا توصیه نمی شود. چون نیاز است منبع تغذیه را از داخل کیس پیاده کنید و بعد خود منبع را باز کنید تا به فن برسید. ضمنا اگر بخواهید منبع تغذیه را کالبد شکافی کنید و بخواهید فن آن را بیرون بکشید و غیره، در صورت نداشتن تسلط کافی، ممکن است دردسر ساز شود. این را هم به عنوان یک توصیه جدی در نظر داشته باشید که همواره مقداری الکتریسیته ساکن و قوی در داخل منبع تغذیه وجود دارد که حتی در وضعیت عدم اتصال فن به برق و خاموش بودن نیز، در صورت عدم دقت، می تواند خطرساز باشد. لذا با توجه به نوع منبع تغذیه و ساختار آن، سعی کنید فن آن را تا جایی که می توانید از بیرون و با استفاده از ابزارهایی مثل اسپری های فشرده هوا و غیره، گردگیری کنید.
اما تمیز کردن و سرویس فن CPU جز واجبات است، خصوصا اگر CPU گران قیمتی دارید. چون پایین آمدن دور فن CPU و ایجاد سر و صدا توسط آن در اثر گرد و غبار گرفتن، موی حیوانات، ذرات معلق در هوا، کرک فرش و لباس و ... می تواند سبب بالا رفتن دمای CPU و به همان نسبت کاهش کارایی سیستم و حتی آسیب دیدن پردازنده شما شود.
مواد لازم برای تمیز کردن فن کامپیوتر:
1- پیچ گوشتی ترجیحا چهار سو و در اندازه مناسب
2- روغن چرخ خیاطی، یا به قول اهالی فرنگستان Mechanical Oil
3-چند عدد دستمال ترجیحا نرم و با قابلیت جذب گرد و غبار و دیگر هیچ!
در وهله اول برق کامپیوتر را جدا کنید. باز کردن کیس که چندان پیچیدگی ندارد و بر حسب نوع کیس، به سهولت می توانید آن را باز کنید. پیدا کردن فن داخل کیس هم پیچیده تر از مورد قبلی نیست. اگر فن پیچ شده است، پیچ ها را به آهستگی و با دقت و بدون فشار آوردن و آسیب رساندن به CPU و مادربرد باز کنید و بعد آن را از جایگاهش خارج کنید. اگر حواستان جمع باشد، نیازی نیست سیم برق فن را از مادربرد جدا کنید، ولی اگر فکر می کنید ممکن است اتفاقی بیفتد و لازم می دانید جدایش کنید، اما حدس می زنید بعدا ممکن است در پیدا کردن محل اتصالش دچار مشکل شوید، توصیه می کنم با یک دوربین (موبایل) از محل اتصال این سیم به مادربرد، عکس بگیرید تا بعدا دیگر مشکلی نباشد.
فن را که بیرون کشیدید، با یک دستمال (اگر به مقدار بسیار بسیار اندک رطوبت داشته باشد بهتر است)، محیط بیرونی و لابه لای پره های آن را خوب تمیز کنید.
بعد بر چسب روی قسمت میانی فن را به آرامی بلند کنید تا محور فن مشخص شود. برخی از فن ها ممکن است بر روی محورشان یک لایه لاستیکی مانند، یا شبیه به آن قرار داشته باشد که می توان آن را نیز با نوک ناخن یا پیچ گوشتی بلند نمود و سپس یک یا دو قطره روغن، با قطره چکان، درون محور چرخش فن بچکانید.
اکنون بر چسب و سایر موارد دیگری را سر جایش بر گردانید و فن را مجددا درون کیس سوار کنید. اطمینان حاصل کنید فن به درستی روی CPU سوار شده و سیم آن به صورت کامل و در جای صحیح به مادربرد متصل است و بعد کیس را ببندید و سیستم را مجددا به برق بزنید و روشن کنید.
به احتمال زیاد این بار بعد از روشن شدن کامپیوترتان، از عدم وجود صدای فن و همچنین روانی و سرعت بالای آن متعجب خواهید شد!
تهیه کننده: اکبر وکیلی
منبع: ماهنامه دانش و کامپیوتر شماره88